İşverenler, çalışanlara ödenen ücretler için ne kadar gelir vergisi ödemeleri gerektiğini vergi matrahı ile hesaplamaktadırlar. Bu kavram yalnızca ücretli çalışanlar için geçerli değildir. Belirli bir ücrete bağlı olmadan kazanç elde eden herkes gelir vergisi ödemek durumundadır. Bunun da doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi önemlidir.
Vergi matrahı nedir sorusundan önce gelir vergisinin ne olduğunu anlamak önemlidir. Gelir vergisi, birinin gelirinden belirli miktarda kesintiler yapılan bir vergi türüdür. Örnek vermek gerekirse, işverenin çalışanlarına ödediği ücret, çalışanların gelir kaynağıdır. Dolayısıyla bu kazançtan gelir vergisi almak gerekir. Bu kazanç haricinde menkul sermaye kazançları, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye kazançları, zirai kazançlar gibi gelirlerden de gelir vergisi alınmaktadır. Gelir vergisine ilişkin kurallar ve oranlar Gelir Vergisi Kanunu ile belirlenmektedir.
Vergi matrahı bir kazancın vergi miktarını ölçmeyi temel alan, kazançtan çıkarılan giderler sonucu kalan kısım anlamına gelmektedir. Vergilendirmede kullanılan terimlerden biridir. Gelir vergisi matrahı, bir gelirden elde edilen işsizlik ve sağlık sigortası gibi vergi dışı kazançlar çıkarıldıktan sonra kalan kısmı temsil etmek için kullanılan bir terimdir. Bir çalışanın brüt ücretinden işsizlik sigortasının işçi yapı ile genel sağlık sigortası çıkarılınca içşiye ait gelir vergisinin matrahı hesaplanmaktadır.
Gelir Vergisi Matrahı Hesaplama
Vergi matrahı hesaplamak için toplam kazanç üzerinden hesaplamalar yapılır. Brüt ücret üzerine eğer mevcutsa ek ödemeler de eklenerek vergi matrahı hesaplaması yapılır. Fakat toplam kazançtan vergi dışı elde edilen kazançlar mutlaka çıkarılmalıdır.
Bir çalışanın gelir vergi matrahı hesaplanmak isteniyorsa bunun için çalışan kişinin toplam kazancından işsizlik sigortası ve Sosyal Güvenlik Kurumu primi çıkarılmalıdır. Sigorta primlerinin oranları kanunlarca belirlenmektedir. Kesintilerin bazıları sigortanın şekline göre değişmektedir. 4A, 4B ve 4C türünden farklı sigorta türleri bulunmaktadır. Her bir sigortada yapılan kesintiler ve oranlar farklı olabilmektedir. Bu nedenle hesaplama yaparken bu oranlara dikkat etmek önemlidir.
Bunlar ek olarak yıllık geliri vergisi matrahı sayesinde de çalışanların yıllık geliri hesaplanabilmektedir. Bu sayede çalışanın kazancının hangi gelir türüne girdiği de böylece kolay bir şekilde öğrenilmiş olur.
